Aklım Erdikçe Yaşam Üzerine : Gőrev istedim; şart çok, veren yok –I

Herkesin az çok bildiği űzere, şu sıralar ABD’den geri dőnműş, ODTŰ’de geçecek uzun mecburi hizmet yıllarıma başlamayı bekliyorum. Ayın sonu yaklaşırken ne yazayım diye dűşűnmeye başlayınca dőnűp şu ankı hayatıma bir baktım, yazmaya değer birşeyler var mı diye.. Yok. Kűçűk ilçemiz Karacabey’de, annemle babamla didişe didişe, ev temizleme ve tez hocamin başvuralım dediği yerlere proje teklif yazma ile geçiyor gűnlerim.



Gelecek hayatıma bakayım dedim, yazılacak bir şey var mı diye; hiçbir sey gőremedim. Yazmaya değer değil, gelecek içinde hiçbir şey gőremedim. ABD’den gelirken beklentilerim ve korkularım çoktu –korkularım beklentilerimden coktu- ama sağolsun burada geçirdiğim bir ay ve maruz kaldığım bűrokrasinin ağir işleyen çarkları hepsini anlamsız bir rűyaya cevirdi. Gelmeden őnce, beni tatmin edecek sosyal bir hayatım olmayacak, yapayalniz kalacağım diye korkarken kaçış noktasi olarak gűnlűk detaylar dűşűrdűm; kalacağim eve mobilya alabilecek miyim? Alırsam neye param yeter? Yatak ve çalışma odamı nasıl dűzenlemeliyim? Hatta, yatağımı tek kişilik mi cift kişilik mi alsam odaya montaj kőşesi kurabilirim detayına kadar inip bir sűrű vakit harcamıştım. Iyi oluyor, dűşűnűlecek o kadar bűyűk sorunlar varken bőyle kűçűk detaylar ile kafa yormak insanı ne kadar sakınleştiriyor bilemezsiniz.



Halbuki derdin bűyűğű bu bűrokratik işlerdeymiş de ben gőrmezlikten gelmişim. Muhim değil, şimdi yaşıyorum o cefayı. Bana kalsa azar azar ve alistira alistira yasardim ama sağolsun babamın aceleciliği yűzűnden yurtdışindan geldiğimin ertesi gűnű attım kendimi bűrokrasinin őnűne: Ankara’ya gittim; ne olacak benim halim demeye.. Eee, doktora altı seneyi bulunca, MEB benim hala őğrenci olduğuma ve bitirip geri dőneceğıme inanmadığı için beni makhemeye verip aldığım bursu tahsis etme kararı vermişti. Zaten ABD’den apar topar gelmemin bir sebebi de bana kefil olmus arkadaşlarına mahkeme yazısı gelen babamın bundan duyduğu bűyűk rahatsızlık ve bana hissettirdiği vicdan azabıdır ya, işin bu yőnűnű şimdilik bir kenara koyalım; bunun değerlendirmesini gelecek yıllar boyunca bol bol yapacak vaktim olacak.



MEB’te aldığım solukta, onlara dőndűğűmű ve ODTŰ İnşaat Bőlűmű’nűn beni gőreve almak istediğini sőyledim. Onlar da diploma getir dediler. Ben savunmdan geçtiğimi ama bitirme belgesi için hocamdan onay gerektiğini, onun da o an ABD’de olmadığı için bir aydan őnce alamayacağımı sőyledim. Bu arada ODTŰ’de dőnem başlayacak bir an őnce atanmam olsa őğretim gőrevlisi olarak başlayabileceğim; ODTŰ doktora savunmadan sonra derecesi olmadan alabiliyor gőreve. MEB’tekiler bana net bir şekilde kış kış dedi; diplomanı getir de gel. ODTŰ İnşaat Bőlűmű başkan ve yardımcısı gőreve başlayabilmem için çőzűm ararken part-time olarak işe almak akıllarına geldi. MEB’e dőnűşűműn ciddiyetini ifade edebilmek için “siz başlatana kadar ODTŰ part-time almayı dűşűnűyor” dedim, oradaki memure bana “o bizi ilgilendirmez, mecburi hizmetinize saymayız biz atama yapmadan onceki işlerinizi” dedi. Içimden çok şey sőylemek geldi ama ne kadıncağızın suçu olduğundan ne de dűşűnce ve duygularımı ifade edecek kibar ifadeler bulmak kolay olacağından vazgeçtim.



ODTŰ gőrűşmelerim esnasında őğrendiğim bir başka şok edici şart da Ingilizce seviye sınavı gereği oldu. ODTŰ’de gőrev alabilmek için TOEFL ya da KPDS gibi sınavlardan yűksek bir not almam gerekiyormuş. Bunca sene yurtdışında kalmışım, ABD’de iyi sayılan bir űniversiteden doktora almışım fark etmez, sınava girmem lazım. İçinizden “ne var canım, Ingilizcen o kadar iyiyse, sınava da giriver” diyebilirsiniz. Tabii ki…Ama gene de sınav stresi var arkadaslar... Bunca seneden sonra TOEFL çalışmak kolay mı? Űstelik bununla da yetinmeyip, gőreve başlayacağım zaman bir de ODTŰ Ingilizce Bőlűmű hocaları tarafından sőzlű sınava alınacakmışım. Gerçi henűz o aşamaya gelemedik ama gelince merak ediyorum konuyu ben mi sececegim onlar mı.. Ben seçeceksem teknik mi seçeyim de onları bayayım, yoksa Jane Austen ablamın Pride&Prejudice kitabındaki kahramanlarin őzellikleri hakkında mi geyik yapsam.. (Işte gene gereksiz bir detaya odaklanarak bűyűk sorunları gőzardı etmeye calışıyorum. Kendimi artık bu yőnde iyi tanıyorum J.) Yahu ABD’de iş arasaydım, adamlar bile istemiyorlar bu tur dil şartlarını oradan bir doktora ile. Seni seminer vermeye davet ediyor, bakıyorlar nasılsın diye.. Hocama TOEFL almam gerektiğini sőyleyince çok şaşırdı ve “bol şans” diledi gűlűmseyerek. Gerçi bőlűm başkan yardımcısı arkadaş olayın kendileri için olan yőnűnűn hukuki desteksizliğini ve niye bu tűr şartları koyduklarını açıkladı ama bu gene de yaşanan paranoyanın insan űzerindeki acısını dindirmiyor.



Bu arada olayın Maliye Bakanlığı cephesindeki gelişmeler şőyle: davanın geri alınması için MEB’ten yazı gelmesi lazımmış, bunun parasını değil hizmetini istiyoruz diye. Eee, o yazı da benim bitirme yazımı bekliyor. Bitirme yazım, dűzeltmelerimi ve hocamın onayını… Eve gelir gelmez yaptığım şey dűzeltmeleri bitirmeye odaklanmak oldu. Bir őrneği tekrar yapmam çok vakit aldı –en azından bir hafta geciktirdi – ama gene de geçiştirmeye gőnlűm razı olmadı; geceler gűndűzler boyunca simulasyon yaptım evden.



Ben dűzeltmelerimi yaptım hocama gőnderdim, lakin adamın okuması ve onayı lazım. Bunca seneden sonra bilenler bilir, hocamın vaktinde ya da hemen iş yaptığı pek gőrűlmemiştir, hele de ucunda para yoksa –hatta bazen olsa bile. Hocam okuyacak, dikkatlı edit edildiğine dair belge imzalayacak, ABD’ye gőnderecek –kendisi Yunanistan’da yaşamaya başladığindan -, benim arkadaşa rica edeceğim, o da őgrenci işlerinden çıkış belgemi alacak. Hocam yurtdışına çıkmadan őnce imzalanacak belgeleri dekan olan juri űyeme bıraktığı için işlemler bir ara ona da uğrayacak. Ben yaptığım dűzeltmeleri ilgili olduğu icin dekana da gőnderdim. Adam dekanken iki-űç gűn içinde bana dűzeltmelerini gőnderdi. Benim hocamdan bir hafta geçti ses cikmaz. Dekan sorar ne oldu diye, ben derim hocamı bekliyorum. O da biliyor bőlűm arkadaşının űnűnű ve huyunu.



Hocam daha sonra bir ara lutfedip dekana ve bana “genel olarak uygun buldugunu ve kozmetik bir iki dűzeltme” őnereceğini bildirdi, -sanırım bir ay once oldu- ondan beri ben hala kozmetik dűzeltme bekliyorum. Niye bilmem, hocam gőnderdigim ve okuduğu metnin bitmiş halini geçen haftabir daha istedi. Geciktirme ve topu karşı tarafa atma konusunda yarışıyoruz iki Akdenizli olarak ama o genelde kazanıyor J. Neyseki dekan bizim gibi değil, o hocamin cevabı űzerine bir bitirme yazısı yazdı. O mektubu MEB’e faksladım, kabul ettiler ve yazımı yazacaklarını sőylediler. Ben belki işe yarar diye gidip elden alıp Maliye Bakanlığı’na gőtűreyim, hem de TOEFL deneme testi alayım diye Ankara’ya geldim. MEB Yűksekőğretim Műdűrű “bunun için gelmesine gerek yok, biz fakslarız” deme kıbarlığını da gősterdi. Hatta normalde benim dosyama bakan memure hanım tatilde olmasına rağmen bir baska hanım hemen ilgilenip gereken yazıyı yazdı. Bűrokrasiyi hizlandirabilmiş bir bolumler kanaatimce.



Diğer tarafta Maliye Bakanlığı, aşılması ve kıpırdatılması műmkűn olmayan Çin Seddi műbarek. Kiminle konuşacağını bilmiyorsun, arıyorsun, onlar da sőylemiyorlar. Yűzyűze biraz daha iyiler ama telefonda fırça bile yedim gőrevlilerden. Dosyaya kim bakıyor bilmiyorum. Ama dosyanın Ankara Hukuk’ta bir avukat hanımda olduğunu őğrenip numarasını aldım, aradım. Çok kibar bir hanimdi karsimdaki, ilginç ama hafif bir şivesi vardı ama nerden çıkaramadım. Çok yardımcı oldu ve gerekirse aramak űzere benim telefonumu aldi; hatta bir keresinde iki kere arayıp yerinde bulamayınca beni cep numaramdan bile aradi. Devlet dairelerinde dis hat olmadigi dusunulunce onemli bir jest yaptığı. Gidince bir ziyaret edip teşekkur edeceğim. Konusu açılmışken değinmek istiyorum bu devlet dairelerinde dışarı arayama durumuna: bunu maddi yőnűnden dolayı anlayabiliyorum. Ama haber almak için sık sık aramak zorunda kalan bizlere atılan karakter ve takınılan tavırları hiç anlayamıyorum. Siz aramayın, biz aramayalım, nasıl olacak bu işler?



Şimdi de Maliye’den gelecek “parasını almayalım, gőrev verelim” yazisini beklerken MEB’ten tekrar senet atagi oldu. Bundan őnceki senetler master ve doktora için aldığım burslar için imzalanmış senetlermiş, şimdi toplam borç űzerinden ve bunun karşılığında kaç sene çalışacağımı gősteren bir senet imzalamam gerekiyormuş. Tabii bir de iki kefil. Kefilsiz olmaz. Bu arada sőyleyeyim Northwestern gibi őzel űniversitede beş sene burslu yaşamak $150,000 civarında bir rakama veya őmrűműn gelecek 10 sene 5 ay 20 gűnűne denk geliyor. Başlayabildiğim takdirde őnűműzdeki 11 sene nerede olacağımı biliyorsunuz J.



Senetlerin noter onayı, bu savaşta az daha can alıcı darbeyi vuruyordu. Gittigimiz ilçemiz noterindeki amca istemek űzere olduğu űcret konusunda pek bir kararsızdı. Bir sűrű kağıt karıştırdı, őrneklere baktı ve “şu kagıttan işlem yaparsak 1.5 milyar, őtekisiyle yaparsak 15 milyar odenecek” dedi. Babam şok olmuş, espri yapmaya çalışıyor: “15 milyar mı, ben o fiyata Dramalı’nın çifliğini alırım yahu”.. Dramalı da amcasının zengin oğlu. Noterdeki amca -ki bizim mahalleden- “őyle ama bunun harç vergisi, şunun damga..” diye birşeyler anlatmaya çalışıyor. Bir taraftan da oradaki genç kız ve erkek yardımı ile bu anlamsız noter űcretini anlamlı bir sayıya dűşűrmenin yolunu arıyor. Adam en sonunda bana dőnűp “yahu sen bu işleri yapmış bir arkadaşına sorsan ne kadar noter űcreti ődemişler. Onlar bize makbuzu ve kendi borc miktarlarini fakslasınlar, biz anlarız ne işlemi yaptıklarını” dedi. Adam da haklı, her sene yurtdışı őğrenim borcu bilmem kac yűz bin dolar olan insan gelmiyor senet icin.



Noterlerin miktar űzerinden yűzden ile űcret aldıklarını bilip kafadan yaptığım hesap ile 15 milyar yaklaşık yűzde 8-9 gibi birşeye ve 10,000 dolara denk geldiğini buldum, ama bunun noter űcreti olarak normal mi, değil mi olduğunu anlayamadım. Babam sessiz şok ve isyan dőneminde; birşey demiyor ama kendisini bilenlerin tahmin edeceği bir şok geçiriyor. Geldim, MEB’teki geçici olarak dosyama bakan memure hanımı aradım, biraz isyankar konustum. Memure hanımın ilk tepkisi tahmin edileceği űzere “biz noter işleri ile ilgilenmiyoruz” oldu. Ama Allah’tan, ikinci cűmlesinde, benim gibi şok geçirmiş bir őğrencinin arayıp bedava işlem yaptığını sőylediği Ankara’da bir noterin telefon numarasını verdi. (MEB’e bir artı puan da burada verdim.) Hemen arayıp durumu anlattım, noter de bir iki őğrenci için hiç para almadıklarını ama yeni kanunda őğretim ile ilgili senetler için sadece damga alınacağını, onun da 200-300 milyonu geçmemesi gerektiğini soyledi. Ben bu bilgi ile notere gittiğimde, onlar da başka bir dosyada benzer bir durum bulduklarını ve ona gőre hazırlamaya başladıklarını sőylediler. Kefillerim bir kez daha geldi, ben de imzamı koydum, 280 milyon TL ődeyerek noter tasdiğini aldık. Normalde çok mu az mi bilemem ama 15 milyar’dan başlayınca bu miktar bize çok ődenebilir geldi. Bu arada emekli maaşı ile yasayan ailemin hayatınında dőnen rakamlara ve benim ABD’de iken harcadıklarıma/kazandıklarıma bakıyorum; hakikaten farklı dűnyaların insanlarıymışız uzun yıllar.



Neyse, senetler gitti, ben TOEFL sınavına girdim, dosya avukat hanımdan Maliye Bakanlığı’na iştenmiş ama gel gor ki onay yazısı hala çıkmadığı için MEB hala gőreve atanma işlemini yapmıyor, ODTŰ de alamıyor. Maliye’ye telefon edip dosyamın durumu hakkında bilgi istediğimde avukatta dediler, ben de avukatın adını őğrenebilir miyim dedim, onlar da size bu bilgiyi veremeyiz dediler. Adını diğer avukattan őğrenmiştim, telefonunu istedim, hayır dediler. Ne ses, ne karar, ne bilgi veriyorlar; ne kadar gizli iş yapıyor bu Maliye’dekiler, ben hayret ediyorum.



Bir kurumun gűvendiğine diğeri gűvenmiyor, kurumlar kişiye kesinlikle gűvenmiyor, kurumlar birbirleri ile hızlı gőrűşműyor, herşey bir kurula, onaya tabi, kimse kendi başına karar vermiyor, verilen kararlar konusunda herkes savunmada… Hele de bir kulagima erisen bir doktora denklik durumu var ki, YŐK’űn dűnyada hiçbir kuruma gűveni olmadığını gősteriyor. Onu da o aşamaya gelip sinirlerimi bozunca daha bir gerçekçi yazmak űzere şimdilik burada virgűllűyorum gőreve atanma maceramı.



Bunlar tabii ki bűrokrasinin normal işleyişi gereği diyenleriniz çıkabilir.. Doğrudur da yurtdışından gelmiş birinin topluma alışma, işine heveslenme ve geri dőndűğűne sevinme –hiç olmazsa pişman olmama- gibi olumlu geçebilecek sűreci zehir ediyor. Bilelim de, gelmeyenlere, dőnmeyenlere, –benim yapacağım iş değil ama – dőnűp de geri gidenlere kizmayalim diye sőylűyorum.



Ha, bir de benim gibi daral geçirmişler varsa yalnız olmadıklarını bildirmek için.



İşinizin devlet dairelerine dűşmemesi dileğimle..